ئاستی پابەندبوونی میدیاکاران بە پرەنسیپەکانی ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستا ن
DOI:
https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n1y2023.pp907-918الكلمات المفتاحية:
پابەندبوون، میدیاکار، ئیتیکی میدیا، یاسای میدیا، میدیای نوێ.الملخص
پوختە
ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی: (ئاستی پابەندبوونی میدیاکاران بە پرەنسیپەکانی ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستان، میدیای نوێ بە نموونە)، لە جۆری توێژینەوەی وەسفییە كه تێیدا(Mix Method) به‌كارهاتووه، نموونەی توێژینەوەكە بریتییە لە (200) میدیاکار كە لە یەکێک لە ئامرازەكانی میدیای نوێ لە هەرێمی كوردستان كاردەكەن، بەشێوەی ناهەڕەمەکی مەبەستدار هەڵبژێردراون لە میدیای نوێ. کێشەی ئەم توێژینەوە بریتییە لە تێگەیشتن و گەیشتن بە هۆکاری ئاستی پابەندنەبوونی میدیاکاران لە میدیای نوێ بە پرەنسیپەکانی ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستاندا، هەروەها دۆزینەوەی هۆکارەکانی پابەندنەبوونی میدیاکاران بە ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستان.
گرنگی ئەم توێژینەوەیە بریتییە لە کەمکردنەوەی کێشە کۆمەڵایەتیەکان، کە بە کاریگەری میدیای نابەرپرس و میدیاکاری نائەکادیمی دروست بووە، هەروەها دەبێتەهۆی بەرزکردنەوەی ئاستی پابەندبوونی میدیاکاران بە ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستان، دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی گرفتەمیدیاییەکان وبەرزکردنەوەی کوالێتی پەیامە میدیاییەکان لە کەناڵەکانی میدیا بە تایبەت لە میدیای نوێ دا.
ئەم توێژینەوەیە گەیشتووە بە چەندین دەرئەنجام لەوانە: ئاستی پابەندبوونی میدیاکاران بە ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستان لاوازە، یەکێک لە بەربەستەکانی پابەندبوونی میدیاکاران بە پرەنسیپەکانی ئیتیک و یاسای میدیا لە هەرێمی کوردستان ئەوەیە، کە بەشێک لە میدیاکارانی ئامرازەکانی میدیای نوێ لە کوردستان ئاشنای بنەماکانی ئیتیک و یاسای میدیایی نین.
التنزيلات
المراجع
سەرچاوەکان:
یەکەم: سەرچاوە بەزمانی کوردی:
سلێمان، شاخەوان محەمەد. (2022). ئاستی پابەندبوونی ڕۆژنامەوانان بە ئیتیکی ڕاگەیاندن، متمانەی خوێنەر بە ڕۆژنامە کوردیەکان بە نموونە. هەولێر: (تێزی دکتۆرا)، زانکۆی سەڵاحەدین، کۆلێژی ئاداب، بەشی ڕاگەیاندن.
محەمەد، ئازاد عبدالعزیز. (2022). ئاڕاستەکردنی دەستەبژێری میدیایی سەبارەت بە ڕادەی پابەندبوونی پێگە ئەلیکترۆنییە کوردیەکان بە ئیتیکی پیشەیی لە هەرێمی کوردستان: توێژینەوەیەکی شیکاری مەیدانیە. هەولێر: (تێزێکی دکتۆرای بڵاونەکراوە)، زانکۆی سەڵاحەدین، کۆلێژی ئاداب، بەشی ڕاگەیاندن.
سەپان، مەغدید. (2015). بنەماکانی ئیتیک و ئیتیک لە ڕاگەیاندنی کوردیدا، تاران: چاپخانەی پەنجەرە، لە بڵاوکراوەکانی ناوەندی مێژووی جەمیل ڕۆژبەیانی.
فەرەج، ئاریان.(2013). بەرپرسیارێتی کۆمەڵایتی ڕۆژنامەنووس، هەولێر: چاپخانەی ڕۆشنبیری.
عومەر، هاوژین. (2012). ئیتیکی ڕۆژنامەوانی. هەولێر: چاپخانەی خانی.
قانع، مەم بورهان. (2016). میدیا و پێشێڵکاری پیشەیی، هەولێر: بەڕێوەبەرایەتی گشتی کتێبخانەکان.
حسێن، تەرزە. (2020). ئیتیکی ڕاگەیاندن. 5/7 July، تاریخ الوصول20/2فیبرایر، 2022. https://www.gulanmedia.com/so/story/199297/1621553504-11821
عارف، ئەسعەد ئەنوەر. (2016). ڕۆڵی یاسا لە پراکتیزەکردنی ڕاگەیاندندا. 10/11 November، تاریخ الوصول 1/3 March، 2022. http://www.penus.krd/index.php/ckb/2018-04-02-19-11-33/item/283-2018-09-02-18-56-38
سەرچاوە بە زمانی عەرەبی:
عطیة، منصور قدور بن. (2016). الصحافي المحترف بین القانون والاعلام. الجزائر: جسور للنشر والتوزیع.
ادریس، جنید محمد. (2019). المسؤلیة المدنیة للصحفي. الاردن: (رسالة ماجستیر)، جامعة الشرق الاوسط، قسم القانون الخاص، کلیة الحقوق.
الرحاحة، محمد سامي. (2016). تقییم الصحفیین الاردنین لمدی التزام المواقع الالکترونیة الاخباریة الاردنیة بمثاق الشرف الصحفي. الاردن: (رسالة ماجستیر)، کلیة الاعلام، جامعة الشرق الاوسط.
الموسوی، د. عسام سلیمان. (2003). المدخل في الاتصال الجماهیري. الاردن: ط 5، مکتبة الکناني للنشر والتوزیع.
عزي، د. عبدالرحمن. (2016). نظریة الواجب الاخلاقي في الممارسة الاعلامیة. تونس: دار المتوسطیة للنشر والتوزیع.
بدوي، عبدالرحمن. (1976). الاخلاق النظریة. الکویت: ط2، وکالة المطبوعات.
الحازمي، مبارک بن واصل. (2021). الاعلام العربي والامن القومي: الرؤی والتحدیات..نحو اجندة الاعلامیة مستقبلیة. المجلة المصریة للبحوث. المجلد2، العدد 1، ص ص 46-1.
الموازني، جعفر کاظم: الموازني، نعیم کاظم: شویع، محمد حسناوي. (2008). نحو نظام قانوني لمسؤلیة الصحفي المدنیة عن عرض صور ضحایا الجریمة. مجلة مرکز دراسات الکوفة، المجلد1، العدد 7، ص ص 80-61.
علي، اسامة عبدالرحیم: محمد، احمد عادل عبدالفتاح. (2015). فعالیة برنامج لتدریب طلاب الاعلام التربوي علی الوعی بالضوابط الاخلاقیة للاعلام الجدید و تطبیقهم لها. مصر: المجلة المصرية لبحوث الرأى العام، قسم الاعلام التربوي-کلیة التربیة النوعیة، جامعة المنصورة. المجلد 14، العدد 3، ص ص 223-30.
العیساوي، نجم (2016). اهمیة التشریعات الصحفیة في المجتمعات المعاصرة.July 22 . تاریخ الوصول 22ابریل 2022. https://najmaleessawi.blogspot.com/2016/07/blog-post_86.html
قیراط، محمد. (2016). اخلاقیات الاعلام.. الرهانات والتحدیات.6 فبرایر. تاریخ الوصول 19فبرایر 2022، https://bit.ly/3I1JkC0
زهار، ریما. (2016). المردود المالي من أبرز المعوقات أمام مهنية الإعلام. 9 May. تاریخ الوصول 20فبرایر 2022. https://elaph.com/Web/News/2015/5/1006203.html
سەرچاوە بە زمانی فارسی:
نژاد، د. کاظم معتمد. (2006). اصول اخلاقي حرفەء روزنامەنگاری-زمینە های تاریخی- مقررات گذاری های ملی ویژوهشمای جیهانی. ایران: مرکز مطالعات و تحقیقات دسانەها.
سەرچاوە بە زمانی ئنگلیزی:
Day, Louis Alvin. (2006). Ethics in Mass Communications: Cases and Controversies. USA: Thompson& Wadsworh publisher.
