پڕوپاگەندەی سیاسیی بەریتانی لە ڕۆژنامەی (تێگەیشتنی ڕاستی)دا
DOI:
https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n1y2023.pp890-906الملخص
پوختە :
لەدواى داگیرکردنى ویلایەتى بەغداد ، لە ساڵى 1917 دا ، ئینگلیزەکان کەوتنە دانانى نەخشە و پلان بۆ هەڵکشان بەرەو کوردستان و ویلایەتى موسڵ . بۆ ئینگلیز واباشتر بوو به‌رله هاتنیان بۆ كوردستان زه‌مینه‌سازییه‌ك بكه‌ن تاكو كه‌مترین زیانیان به‌ركه‌وێت
دەرچواندنى رۆژنامەیەک بەزمانى کوردى بەناوى ( تێگەیشتنى راستى )یەوە لە بەغداوە ، بووە پێویستییەکى سەرەکیى ئەو پرۆسەى زەمینەسازییە . (تێگەیشتنی ڕاستی) بڵندگۆو ئامڕازی پڕوپاگەندەی سیاسیی ئینگلیز بوو، ئامانجی هەرە سەرەکیی ئەوە بوو "ڕاستیەک" لە کورد "بگەێنێ" کە ئینگلیز سەرکەوتووی جەنگن و دوژمنەکانیش کە تورکی عوسمانیین، دۆڕوان، هەر میللەتێکیش دۆستایەتی ئینگلیز بکات ، ئەوا لەو سەرکەوتن و خێرو خۆشیە بێ بەش نابێت، خۆ ئەگەر وا نەکەن خراپیان بەسەر دێت! .
لەو ڕوانگەیەوە ئینگلیز لەڕێی هەواڵ و وتارەکانی ( تێگەیشتنی ڕاستی )یەوە لەماوەی ساڵێکدا هەڵمەتێکی پڕوپاگەندەی سیاسیی بەرنامە بۆ دارێژراوی بە سستماتیک، بەرپاکردو تێکەڵەو کۆکراوەیەکی تەکنیکی هەمە جۆری تێدا بەکارهێنا.
التنزيلات
المراجع
سەرچاوەکان :
سەرچاوە کوردییەکان :
مستەفا، نەوشیروان، بەدەم ڕێگاوە گوڵچنین، کتێبی دوەم، بەرگی یەکەم، ل124 ، الدار العربیة للعلوم ناشرون، 2013)
مەزهەر ، کەمال ، تێگەیشتنی ڕاستی و شوێنی لە ڕۆژنامەنووسیی کوردیدا، چاپخانەی کۆڕی زانیاریی کورد، بەغداد،1978
ژمارەکانی : 1 ،2 ،4 ،11 ،13 ،15 ، 17 ، 18 ،20 ،23 ،24 ، 25 ، 28 ،31 ،33 ی تێگەیشتنی ڕاستی ، بەغداد ،1918 – 1919
سەرچاوە عەرەبییەکان:
أبو اصبع ، صالح خلیل ، الاتصال والاعلام في المجتمعات المعاصرة،دار المجدلاوي للنشر والتوزيع ،ط5 2005
الحسني ، عبدالرزاق ، تاریخ الصحافة العراقیة، ط 3، الجزء الأول، 1971
ﺒﺩﺭ ، ﺍﺤﻤﺩ ،ﺍﻟﺭﺃﻱ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﻁﺒﻴﻌﺘﺔ ﻭﺘﻜﻭﻴﻨﺔ ﻭﻗﻴﺎﺴﺔ ﻭﺩﻭﺭﻩ ﻓﻲ ﺍﻟﺴﻴﺎﺴﺔ ﺍﻟﻌﺎﻤﺔ، ﺍﻟﻘﺎﻫﺭﺓ،ﺩﺍﺭ قباء للطباعە والتوزیع، 1977.
ﺤﺎﺘﻡ ، ﻤﺤﻤﺩ ﻋﺒﺩ ﺍﻟﻘﺎﺩﺭ ، ﺍﻟﺭﺃﻱ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﻭﺘﺄﺜﺭﻩ ﺒﺎﻻﻋﻼﻡ ﻭﺍﻟﺩﻋﺎﻴﺔ ، بیروت، مکتبة لبنان، 1989،ج 2.
الدلیمی ، عبدالرزاق ، مدخل الی علوم الاعلام و الاتصال، دار الثقافة عمان الاردن. 2011
الدلیمی ، عبدالرزاق ، الدعاية والشائعات والرأي العام ، رؤية معاصرة، ب.ت.
ربیع ، حامد ، نظریة الدعایة الخارجیة، مکتبة القاهرة ،1972 .
ﺴﻜﺭﻱ ، ﺭﻓﻴﻕ ،ﺩﺭﺍﺴﺔ ﻓﻲ ﺍﻟﺭﺃﻱ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﻭﺍﻻﻋﻼﻡ ﻭﺍﻟﺩﻋﺎﻴﺔ، طرابلس ، 1991 .
ﺴﻤﻴﺴﻡ ، حمیدة ، الحرب النفسیة، مدخل، بغداد، دار الکتب للطباعة، 1992.
هربرت أ. شيللر، المتلاعبون بالعقول، الكويت، سلسلة عالم المعرفة،1999
صحیفة العرب، العدد 1 و العدد:6 ، المجلد الثاني، 7 کانون الثاني،1918 .
ﺼﻼﺡ ﻨﺼﺭ،ﺍﻟﺤﺭﺏ النفسیة معرکة الکلمة ﻭﺍﻟﻤﻌﺘﻘﺩ،ﺝ 1، ، ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻘﺎﻫﺭﺓ ﻟﻠﻁﺒﺎﻋﺔ والنشر ، 1967.
غي دورندان،الدعاية والدعاية السياسية، ترجمة د. رالف رزق الله،المؤسسه الجماعية للدراسات والنشرو التوزيع ط2 ،2002.
محمد حارث ، هيئة الدعاية والإعلان ، 2018 .
هادی طعمة، الاحتلال البریطاني والصحافە العراقیة، بغداد، 1984 .
هاني الرضا،رامز محمد عمار، الرأي العام والاعلام والدعاية. بيروت،المؤسسة الجامعية للدراسات والنشر والتوزيع، 1998 .
ولبور شرام،اجهزة الاعلام والتنمية الوطنية ، دور الاعلام في البلدان النامية، القاهرة، 1970.
بە ئینگلیزی :
dictionary.cambridge.org
https://www.wdl.org/en/item/10097/#q=al+iraq
https://www.wdl.org/en/item/3336/
A Propaganda Model Edward Herman & Noam Chomsky Excerpted from Manufacturing Consent, 1988. https://chomsky.info/consent01/
Jacques Ellul, Propaganda the formation of men’s attitudes. vintage books, a division of Random House, New York.1973
James Combs and Dan Nimmo (1993) The New Propaganda: The Dictatorship of Palaver in Contemporary Politics. New York: Longman.
Jay Black, Semantics and Ethics of Propaganda Jay Black University of South Florida—St. Petersburg. Journal of Mass Media Ethics, 16(2&3), 121–137, 2001, Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Mark Lewis, "Historical Setting: The Ottoman Period, 1534-1918," in Iraq: A Country Study, edited by Helen Chapin Metz (Washington: GPO for the Library of Congress, 1988). https://www.wdl.org/en/item/12236/#collection=al-arab-newspaper-collection&grouping=12236
Nancy Snow IEJ, S 2019.pdf, July 2018 .DOI: 10.1002/9781118841570.iejs0267
R. Hobbs & S. McGee, Journal of Media Literacy Education, 2014 - digitalcommons.uri.edu 6(2), 56 – 66
T. James Luce. The Greek Historians, 2002.
Thomas N. Wisdom and Robert L. Goldstone, Innovation, Imitation, and Problem-Solving in a Networked Group, Nonlinear Dynamics, Psychology, and Life Sciences, Vol. 15, No. 2, pp. 229-252. 2011
War Department, What Is Propaganda? By the American historical association, 1944.
Zhang, Y., & Wildemuth, B. (2016). Qualitative analysis of content. In Barbara Wildemuth (Ed.), Applications of social research methods to questions in information and library science. Libraries Unlimited, Westport, Conn.
