کاریگەریی توندوتیژیی میدیایی لەسەر دەروونی خوێندکارانی زانکۆ لە هەرێمی کوردستاندا
DOI:
https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n2y2023.pp837-855الملخص
ئێستا میدیا نەک تەنها ڕووداوو دیمەنەکان ڕووماڵدەکات و دەگوازێتەوە،بەڵکو خودی خۆی بووەتە بەشێکی کاراو دانەبڕاو لە دیمەن و ڕووداوەکان ولەڕێی ئامرازەکانی ماس میدیاو سۆشیال میدیاوە. خیرای ئاسانیی گەیشتن بە هەواڵ و زانیاری بووەتە هۆی ئەوەی بینەرو بیسەری مۆدێرن بۆ ساتێکیش دانەبڕێن لە ڕووداوە تراژیدییەکانی جەنگ و کوشتار، کاولکاری و هێرشی تیرۆریستی، کارەساتی سروشتی، ئاوارەبوون بەهۆی جەنگ و برسێتی و قات وقڕییەوە، پەتاو نەخۆشی ومەرگی بەکۆمەڵ وخۆکوژی و دەستدرێژیی سێکسی ودزی تاڵانی، زۆربەی ئەو کەسانەی بەرکەوتنی بەردەوامیان لەگەڵ ئەم توندوتیژییەی میدیادا هەیەو ڕۆژانە ئەم ڕووداوانە دەبینن و دەبیستن، بارودۆخی دەروونی و تەندرووستییان دەکەوێتە ژێر کاریگەریی خراپی توندوتیژیی میدیاییەوە تا ڕادەی ترس و نیگەرانی و گۆشەگیری و نائومیدی و نیشانەکانی فشاری دوای تراوماش لە هەندێک لە بینەران وبیسەراندا دەردەکەون.
ئەم تویژینەوە وەسفییە، بە پشتبەستن کۆمەڵێ تیۆری و توێژینەوەی پێشوتر لەم بوارەداو لەرێی دابەشکردنی فۆرمی ڕاپێوی و کۆکردنەوەی داتا لە سامپڵێکی 312 کەسی، هەوڵی داوە بە شێوەیەکی زانستییانە کاریگەرییەکانی توندوتیژیی میدیایی لەسەر دەروونی خوێندکارانی زانکۆ لە هەرێمی کوردستاندا دەستنیشانبکات. تویژینەوەکە گەیشتووە بە چەندین ئەنجامی تیۆری و پراکتیکی کە ئەمانە هەرە گرنگەکانیان:
1. توندوتیژیی میدیایی هەژموونی هەیە و تۆوی تێگەیشتن و جیهانبینیەک لە مێشک و دەروونی بینەرو بیسەرەکانیدا دەچێنێت کە بڕوادەهێنن بەوەی توندوتیژی و دوژمنکاری بەشێکی ڕاستەقینەی دانەبڕاوە لە ژیانیاندا .
2. نزیک لە نیوەی خوێندکارانی زانکۆکانی هەرێمی کوردستان خۆیان و کەسوکار و هاوڕێکانیان بە شێوەیەک لە شێوەکان تێوەگلاون لە لاساییکردنەوەی ڕەفتارو گوفتاری توندوتیژییەکانی میدیا لە ژیانی راستەقینەیاندا.
3. زۆرینەی خوێندکارانی زانکۆکانی هەرێمی کوردستان هاوڕان کە پێویستە لەڕێ سانسۆرەوە کاریگەرییەکانی توندوتیژیی میدیایی کەمبکرێتەوە.
التنزيلات
المراجع
سەرچاوەکان :
حجازي مصطفى (1976)،التخلف الاجتماعي،بيروت ، معهد الإنماء العربي.
فرج عبدالقادرطه(1993)، موسوعة علم النفس والتحليل النفسي، الكويت، دار سعاد الصباح.
لسان العرب ( https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D8%B9%D9%86%D9%81/ )
المجذوب أحمد وفادية وعبدالغني ماجدة (2003) ظاهرة العنف داخل الأسرة المصرية.
هيثم نعمة، وسائل اإلعالم وأثرها يف سيكولوجية العنف والعدوان، مجلة الجامعة العراقية، العدد47، ج1، ص375
هەژار ، هەنبانە بۆرینە ، فەرهەنگی کوردی فارسی ، سروش1369 ، تهران .
Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2001). Psychological Science, 12, 353–359.
Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002a). Annual Review of Psychology, 53, 27–51.
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Blackford, B. J., Gentry, J., Harrison, R. L., & Carlson, L. (2011). . Journal of Advertising,40, 123–133.
Coyne, S. M., Robinson, S. L., & Nelson, D. A. (2010). Journal of Broadcasting &Electronic Media, 54, 282–298.
Emotional and Physiological Desensitization to Real-Life and Movie Violence, Article in Journal of Youth and Adolescence • October 2014. Sylvie Mrug, Edwin Cook, Rex A. Wright. DOI: 10.1007/s10964-014-0202-z • Source: PubMed.
Erving Goffman Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates Paperback – November 10, 1961
Essay on Media and Violence : https://www.ivoryresearch.com/samples/essay-on-media-and-violence/ Retrieved 10.02.2023.
JOURNAL ARTICLE: Impact of media use on children and youth, Pediatrics & Child Health, Volume 8, Issue 5, May/June 2003, Pages 301–306, https://doi.org/10.1093/pch/8.5.301
Lindner, J. R., & Lyle, K. A. (2011). A content analysis of indirect, verbal, and physical aggression in television programs popular among school-aged girls. American Journal of Media Psychology, 4, 24–42.
LIVING WITH TELEVISION: THE DYNAMICS OF THE CULTIVATION PROCESS. By George Gerbner, Larry Gross, Miohael Morgan, and Nanoy Signorielli. 1986. PDF.
Media Violence , THE AMERICAN ACADEMY OF PEDIATRICS: )https://doi.org/10.1542/peds.2009-2146
The Psychological Impact of Negative News, Graham C.L. Davey, 2020: https://www.psychologytoday.com/us/blog/why-we-worry/202009/the-psychological-impact-negative-news. Retrieved 12.03.2023
Thompson, K., & Haninger, K. (2001). JAMA: The Journal of the American Medical Association, 286, 591.
What Are the Causes of Violent Behavior in Children?", www.livestrong.com, Retrieved 18.06.2023
What Is the Impact of Violent Media on Mental Health?: https://www.verywellmind.com/what-is-the-impact-of-violent-media-on-mental-health-5270512#toc-does-consuming-violent-content-lead-to-increased-aggression Retrieved 15.03.2023.
Bushman, B. J., Baumeister, R. F., & Stack, A. D. (1999). Catharsis, aggression, and persuasive influence: Self-fulfilling or self-defeating prophecies? Journal of Personality and Social Psychology, 76(3), 367–376. https://doi.org/10.1037/0022-3514.76.3.367
