زمانی ڕاگەیاندن لە نێوان گەشەی زمان و ناسنامەی نەتەوەییدا

(کەناڵە ئاسمانییەکان بەنموونە)

المؤلفون

  • ئازاد عەزیز سلێمان بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی زمان، زانکۆی سەلاحەددین – هەولێر، هەولێر، کوردستان ، عێراق
  • یوسف شەریف سەعید بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی زمان، زانکۆی سەلاحەددین – هەولێر، هەولێر، کوردستان ، عێراق

DOI:

https://doi.org/10.25156/ptjhss.v2n1y2021.pp136-151

الكلمات المفتاحية:

زمان، ڕاگەیاندن، کەناڵی ئاسمانی، ناسنامە، جیهانگەرایی

الملخص

 ئەم توێژینەوەیە پوختەی هەڵێنجراوی بەشێکە لە تێزی دکتۆرا بە ناونیشانی (سیاسەت و پلانی زمان لە ڕاگەیاندندا (کەناڵە ئاسمانییە کوردییەکان لە هەرێمی کوردستان بە نموونە)، لەم توێژیەوەیەدا تیشکۆمان خستۆتە سەر گیروگرفتەکانى بەکارهێنانی زمان لە کەناڵە ئاسمانییەکان، چونکە زۆربەی توێژەران کۆکن لەسەر ئەوەی کە لە ئێستادا زمانی راگەیاندن بە دەسەڵاتی چوارەم دادەنرێت و، کەناڵە ئاسمانییەکانش بە یەکێک لە کەناڵە هەرە سەرەکی و کاریگەرەکانی راگەیاندن دادەنرێن، و بوارێکی هەستیارە لەبەرجەستەکردنی کەتواری زمان، هەرچەندە کەناڵی ئاسمانی دیوێکی ئەرێنی هەیە، کە ئامرازێکی گرنگە بۆ بڵاوکردنەوەی زمان لە هەموو جیهاندا، هەروەها لە ڕووی هاوچەرخکردنی فەرهەنگی زمان و پاراستنی یەکگرتووی زمان و ڕێنووس و مانەوەی زمان، بەڵام دیوێکی نەرێنی دەبێت، ئەگەر لە بەکارهێنانی زمان خاوەن پلانی زمانی دروست نەبن. ئێمە گریمانە دەکەین، زمانی کوردی لە بەکارهێنانیدا لە کەناڵە ئاسمانییەکان، ڕوو بەڕووی چەندین گرفت بوبێتەوە، بەتایبەتیش بەهۆی نەبوونی رێکەوتنێکی تەواو لەسەر زمانی ستاندارد و ڕێنووسی یەکگرتوو، ئەلفبێکی دیاریکراو، لەم لێکۆڵینەوەیەدا هەوڵدەدەین تیشک بخەینەسەر ئەو گرفتانەی ڕووبەڕووی زمانی کوردی بوونەتەوە لەڕێگەی کەناڵە ئاسمانییەکانەوە، بەو ئامانجەی بتوانین هۆکارەکانی ئەوگرفتانە دەستنیشان بکەین.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

کتێب:

١- بیرنارد کەمرێ و جێرید دایەمەند و دەوگ واڵن(٢٠٠٧)،زمان، و: کامیل محەمەد قەرەداخی، چاپی یەکەم، چاپخانەی تیشک، سلێمانی.

٢- ئەرشەد خلیل شوانی(٢٠١٤)،ڕاگەیاندن و هوشیاری سیاسی، چاپی یەکەم، چاپخانەی موکریان، هەولێر.

٣-بەکر عمر عەلی (٢٠١٤)، چەند لایەنێکی زمانەوانی، چاپی یەکەم، چاپخانەی هێڤی، هەولێر..

٤-تاریق جامباز( ٢٠١٤) ، بونی نەتەوە و سیاسەتی زمان، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٥-حامد محەمەد عەلی(٢٠١٩)، گەشتێک بە جیهانی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەگەرییدا(ڕەوشی میدیا لە هەرێمی کوردستان)، چاپی یەکەم، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

٦- حەبیب کەرکوکی( ٢٠٠٨ )،پێشەکییەک بۆ زانستی ڕاگەیاندن، و:ڕابەر ڕشید،چاپی یەکەم، چاپخانەی خانی، دهۆک.

٧- دارا حمید و فاروق محمد رەزا(٢٠١٣)، زمانی دایک و ستراتیژی ئاسایشی نەتەوەیی، زمانی زگماک،لە بڵاوکراوەکانی ئەکادیمیایی کوردی،چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٨- ڕەشاد میران(٢٠١٠) ، چەند بابەتێکی ئێتنۆ– کۆمەڵایەتی، چاپی خانی، دهۆک.

٩-ڕەفیق سابیر(٢٠١٤)،بەستانداردکردنی زمان و ئەلفبێی کوردی، چاپی دووەم،چاپخانەی تاران، ناوەندوبڵاوکردنەوەی غەزەلنوس بۆچاپ و بڵاوکردنەوە.

١٠- سەلام ناوخۆش(٢٠١٣)، بەریەککەوتنی زمانەکان، چاپی یەکەم،چاپخانە؟، باشوور.

١١- سیاوەش گۆدەرزی(٢٠١٣)، نەتەوەیەک لە ئاسمان، کاریگەری تەلەفزیۆنە ئاسمانییە کوردییەکان لەسەر ناسنامە و زمانی کوردی، کۆنفرانسی زانستی ساڵانەی زمانی کوردی (میدیا و پەروەردە)٢٠١٢ ، چاپخانەی ڕۆشنبیری، هەولێر.

١٢- عەبدولواحید موشیر دزەیی(د)(٢٠٠٩)، کاریگەری دەروونی لە بواری ڕاگەیاندندا، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، هەولێر.

١٣- عەبدولواحید موشیر دزەیی(د)(٢٠١٤)، زمانەوانی دەروونی، چاپی یەکەم، ناوەندی ئاوێر، هەولێر.

١٤-عبدالواحد موشیر دزەیی و شێرزاد سەبری عەلی سلیڤانەیی(٢٠١٣)، زمانەوانی سیاسی، چاپی یەکەم، چاپخانەی بەرێوەبەرایەتی گشتی کتێبخانە گشتییەکان، هەولێر.

١٥- رەحیم قادر سورخی(٢٠١٣)

١٦- فەرهاد حاجی(٢٠١٠)، دیاردا مرنا زمانان، چاپا ئێکێ، چاپخانا هاوار، دهۆک.

١٧- قەرەنی قادری (٢٠٠٩ )، کۆمەڵگە و ئامرازی ڕاگەیاندنی گشتی، چاپی یەکەم، چاپخانەی خانی، دهۆک.

١٨- قیس کاکل تۆفیق(٢٠٠٧)، ئاسایشی نەتەوەیی و پلانی زمان، چاپی یەکەم، چاپخانەی دەزگای ئاراس، هەولێر.

١٩-کامیار سابیر(٢٠٠٩)،لینگوافرانکای کوردی زمانی ستاندارد و فەرمی،چاپی یەکەم،چاپخانەی رەنج،سلێمانی.

٢٠- کامران محمد ڕەحیمی(١٣٨٧)، بنەماکانی وشەسازی و وشەڕۆنان لە زمانی کوردیدا، چ ١٠، کۆڕی زانستی زمانی کوردی – ئێران، ئێران.

٢١- مەجید ساڵح(٢٠١٦)، ڕاگەیاندن و سیاسەتی ڕاگەیاندن لە هەرێمی کوردستان، چاپی یەکەم، چاپخانەی سەردەم، کوردستان – سلێمانی.

٢٢- محمد معروف فتاح (د) (٢٠١٠)، لێکۆڵینەوە زمانەوانییەکان، چاپی یەکەم، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

٢٣- محەمەد معروف فتاح (٢٠١١ )، زمانەوانی، چاپی سێیەم، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٢٤- محەمەد ساڵح پێندرۆیی(٢٠١٠)،ڕۆژنامەنووسی پڕۆفیشناڵ و ئیتیکی ڕۆژنامەوانی،چاپی یەکەم، بڵاوکراوەی ئەکادیمیای کوردی، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٢٥- محەمەد مەحوی(٢٠٠١)، زمان وزانستی زمان، بەرگی یەکەم، چاپی یەکەم، چاپخانەی زانکۆ، زانکۆی سلێمانی.

٢٦- مەحمود وەندی (٢٠١٣ )، ڕۆڵی کەناڵە ئاسمانییە کوردییەکان لە دواندنی کوردانی تاراوگەدا، و: ڕابەر ڕەشید، چاپخانەی کارۆ، کەرکوک.

٢٧- نەژاد عزیز سورمێ(٢٠٠٥)، ئازادی لە بەهاری تەمەنیدا، چاپی یەکەم، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.

٢٨- نوری بێخاڵی(٢٠٠٦)،ڕاگەیاندن و کاری ڕۆژنامەگەری، چاپخانەی ڕۆشنبیر، هەولێر..

٢٩- هەڤاڵ ئەبوبەکر(١٩٩٦)، چەند هەنگاوێک بەرەو ڕاگەیاندن، چاپی یەکەم، چاپخانەی هەواڵ، سلێمانی.

٣٠- یوسف شەریف سەعید(٢٠١١)،زمانەوانی،کۆکردنەوەی نەریمان خۆشناو،چاپی یەکەم،چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

٣١- مەریوان وریا قانع(٢٠٠١)، ناسیۆنالیزم و سەفەر، چاپخانەی ڕەنج، سلێمانی.

ب- نامە ئەکادیمییەکان:

٣٢- ئازاد ڕەمەزان عەلی(٢٠٠٥)، بنەما زمانییەکانی داڕشتنی هەواڵ لە ڕۆژنامە کوردییەکاندا، نامەی دکتۆرا، زانکۆی سەلاحەددین- هەولێر، کۆلێژی زمان، بەشی زمانی کوردی، هەولێر.

٣٣- ڕێباز عزیز محمدامین(٢٠١٧)، ڕاگەیاندنی کوردیی و ئاراستەکردنی کۆمەڵایەتیی لاوان، نامەی ماستەر، زانکۆی سەلاحەددین، کۆلێژی ئەدەبیات، هەولێر.

٣٤- یوسف حسن حسین(٢٠١٤)، کاریگەریی بەجیهانیبوون لەسەر کولتوور توێژینەوەیەکی ئەنترۆپۆلۆژی مەیدانییە لە شاری هەولێر،نامەی ماستەر، زانکۆی سەلاحەددین- هەولێر، کۆلێژی ئەدەبیات، بەشی کۆمەڵناسی، هەولێر.

پ- گۆڤار:

٣٥- ئازاد ڕەمەزان عەلی (د)( ٢٠١٤)، کارامەیی لە زماندا وەک پێویستییەکی بێژەری ڕاگەیاندنکار، گۆڤاری ئەکادیمیا، ژمارە(٢٨) ، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٣٦- ئومێد بەرزان برزۆ و کەژاڵ جیهابخش محەمەد(٢٠١٩)، جیهانگیریی زمانی و کاریگەرییەکانی لەسەر داهاتوی شوناس نەتەوەیی و فێرکردنی زمانی کوردی، گۆڤاری زانستە مرۆڤایەتییەکانی زانکۆی گەرمیان، خولی(٦) ، ژمارە(تایبەت) بە یەکەم کۆنفرانسی زانستی زانکۆی گەرمیان، بێ شوێنی چاپ.

٣٧- سالار عثمان(٢٠١٣) ،زمان و ڕاگەیاندن .. ئایا زمان ئامرازە یان ئامانج؟، گۆڤاری گوڵان، نوسخەی ئەلکترۆنی لە ٨/٥/٢٠١٣ دابەزێنراوە، http://www.gulan-media.com/sorani/print.php?id=

٣٨-شلێرڕەسول محەمەد و ساجیدە عبداللە فەرهادی(٢٠٠٨)، سوێندخواردن لە زمانی کوردیدا، گۆڤاری زانستە مرۆڤایەتییەکان، زانکۆی سەلاحەددین، ژمارە(٣٥)، هەولێر.

٣٩- ڕەشاد میران(٢٠١٨ )، زمانی کوردی وەک دیاردەکی ئێتنیکی، گۆڤاری ئەکادیمیای کوردی، ژمارە(٤١)، چاپخانەی زانکۆی سەلاحەددین، هەولێر.

٤٠- عبدالباقی صابر احمد(٢٠١٢)، ئینتما، و: جەلال بەهادین، گۆڤاری تاوی کۆمەڵایەتی، ژمارە(٣٢)، هەولێر.

دووەم: بەزمانی عەرەبی

ا- کتاب:

٤١- ابی الفتح عثمان ابن الجنی( ٢٠٠٠)، الخصائص، الجزء الاول، مطبعة دار الکتب المصریة.

٤١- احمد زکی بدوی(١٩٩٣)، معجم مصطلحات العلوم الاجتماعیة، الطبعة الثانیة، مکتب لبنان، بیروت.

٤٢- جون جوزیف (٢٠٠٧ )، اللغة و الهویة، ت: عبدالنور خراقی، ط١، مطابع المجموعة الدولیة، دولة الکویت.

٤٣- هادی نهر(١٩٨٨)، علم اللغةالاجتماعي عند العرب، دارالغضون، بیروت.

٤٤- هادی نعمان الهیتی(٢٠٠٧)، فی فلسفة اللغةو الاعلام ، الدار الثقافیة، القاهرة .

٤٥- هارالد هارتمان(٢٠٠٦)، تاریخ اللغات و مستقبلها، ترجمة: سامی شمعون، الدوحە.

٤٦- سهیر جردات( ٢٠١٣)، دور الاعلام في التنمیة اللغویة و تحقیق الهویة الوطنیة، مقدمة للموتمر العلمي الثاني للغة الکردیة بالفترة الواقعة بین ١٦- ١٨/ ١٢/٢٠١٢، کۆنفرانسی زانستی ساڵانەی زمانی کوردی (پەروەردە – میدیا) ٢٠١٢ چاپخانەی ڕۆشنبیر، هەولێر.

٤٧- سید خضر (٢٠٠٣)، اللغة العربیة، مشکلاتها و سبل النهوض بها، ط١، بدون دار نشر.

٤٨-عبدالعزیز شرف (د) (١٩٨٣) ، المدخل الی علم الاعلام اللغوی ، منتدی سور الازبکیة ، القاهرة.

٤٩- عبدالرحمان بدوي( ١٩٩٦)، الموسوعة الفلسفیة، ط١، الموسسة العربیة للدراسات و النشر، ١٩٩٦.

٥٠- فاطمە حجاري و تلمسان(٢٠١٢) ، آراء الباحث الجزائري الآستاذ الدکتور صالح بلعید في مسآلة التخطیط اللغوي من خلال مولفاتە و دراساتە، اعمال الملتقی الوطني حول : التخطیط الغوي ٣-٤-٥ دیسمبر ٢٠١٢.

٥١- فردینان دی سوسور(١٩٨٥)،علم اللغة العام ، ت: یوئیل یوسف عزیز(د)، ،دار افاق عربیة، بغداد.

٩٣- فلۆریان کۆلماس( ٢٠٠٩)، دلیل السوسیولسانیات،ت: خالد شهب(د) و ماجدولین النهیبی(د)،الطبعة الاولی، المنظمة العربیة للترجمة، ابیروت.

٥٢- مجمع اللغة العربیة(٢٠٠٠)، المعجم الوجیز، الهیئة العامة لشوون المطابع الآمیریة، القاهرة،مصر.

٥٣- محموداحمدالسید (٢٠١٣)،,الهویةواللغةالتعلیم, الطبعةالاولى،مطابع نقابە المعلمین, دمشق.

٥٤- مراد عمیروش و دلیلة صاحبي وتیزی وزو (٢٠١٢)، آراء الباحث الجزائري الآستاذ الدکتور صالح بلعید في مسآلة التخطیط اللغوي من خلال مولفاتە و دراساتە، اعمال الملتقی الوطني حول: التخطیط الغوي ٣-٤-٥ دیسمبر ٢٠١٢، الجزء الثانی.

ب- الرسائل الآکادیمیة:

٥٥- سحر کاظم حمزە الشجیری(٢٠٠٢)،نظریة التواصل في النقد الادبي العربي الحدیث،رسالةماجستر، کلیة التربیة، جامعة بابل.

٥٦- حازم احمد الشعراوي (٢٠٠٨)، اثر برنامج بالوسائط المتعددة علی تعزیز قیم الانتماء الوطني و الوعي البیئي لدی طلبة الصف التاسع، رسالة ماجستیر، جامعة الاسلامیة، کلیة التربیة ، قسم المنهاج و تکنلوجیا التعلیم، غزة.

٥٧- حنان اسماعیل احمد عمایرة (٢٠٠٤)، التراکیب الاعلامیة فی اللغة العربیة،رسالة دکتورا، الجامعة الاردنیة، کلیة دراسات علیا.

ج- المجلة و الجریدة:

٥٨- شاهر اسماعیل الشاهر( ٢٠١٩)، في جدلية العلاقة بين وسائل الإعلام والسلطة، مجلة دراسات الاعلامیة، دورییە دولیة محکمة، المرکز الدیمقراطی العربی، العدد السابع مایو/ایار ٢٠١٩، برلین، المانیا

٥٩- فادیةالملیح حلوانی(٢٠١٥)، لغة الاعلام العربی، مجلةجامعة دیمشق، المجلد ٣١،العدد الثالث،دیمشق لە ٩/٩/٢٠٢٠.

٦٠-عفیف البوني(١٩٨٣)، في الهویة القومیة العربیة، مجلة المستقبل العربی ،العدد ٥٧، نوفمبر ١٩٨٣.

٦١- محمد عابد الجابري (١٩٩٨)، العولمة والهوية الثقافية١٠ آطروحات، مجلة الجابري، العدد 6، (18) فبراير 1998 ، بدون دارنشر.

د- المواقع الالکترونیة:

٦٢- عبداللە بن ناجي ال مبارک(د) (٢٠٠٤)، قراءة في مفهوم الانتماء الوطني ، نسخة الاکترونیة من صحیفة الریاض الیومیة الصادرة من موسسة الیمامة الصحفیة- المقالات،العدد ( ١٣٣٣٨) riyadh.com www.Al

٦٣- عیسی برهومە(٢٠١١)، جدل العلاقة بين اللغة والهوية، /جدل-العلاقة-بين-اللغة-والهوية-/https://alghad.com

سێیەم: بە زمانی فارسی

٦٤-ایراندخت فیاض و فریبا ایمانی قوشچی (١٣٨٩) ، بررسی نمادهای هویت ملی در کتاب های درسی تاریخ و علوم اجتماعی دورە متوسطە رشتەهای علوم انسانی، تجربی و ریاضی فیزیک در سال ٨٩- ١٣٨٨، روانسناسی تربیتی ٢٩- ٦٤.

٦٥- محمد رضا باطنی(د)(١٣٩٠ )، زبان و تفکر (مجموعة مقالات زبان شناسی) ،چاپ دهم ، مرکز پخش: کتاب گزیدە، نشر اگاە، تهران.

٦٦- احمد گل محمد(١٣٩١)، جهانی شدن فرهنگ و هویت، چاپ پنجم، نشر نی، تهران.

٦٧- انتونی گیدنز(١٣٨٥)، جامعەشناسی ، ت:منوچهر صبوری، چاپ هفدەهم، نشر نی ، تهران.

چوارەم: بە زمانی ئینگلیزی

-David Crystal (2010), Allttle B ook of Language, First published , Yale ,university prees –

-Halliday,M.A.K,(1978),Language as social semiotic,the social intertation of language and meaning,Hariland.

-HALLIDAY,M.A.K(2003), Written Language, Standard Language, Global Language,World Englishes,vol.22,No.4.pp.

-MCluhan,Marshall (1964) Understanding Media.London and New York: (Available: http://robynbacken.com/text/nw_research.

-coulson.j Carr.C.T( 1979),The Oxford lllustrated Dicioonary,Fifth Edition,New York.

التنزيلات

منشور

2021-06-30

كيفية الاقتباس

سلێمان ئ. ع. . ., & سەعید ی. ش. . (2021). زمانی ڕاگەیاندن لە نێوان گەشەی زمان و ناسنامەی نەتەوەییدا: (کەناڵە ئاسمانییەکان بەنموونە) . مجلة بولیتكنیك للعلوم الإنسانية والاجتماعية, 2(1), 136-151. https://doi.org/10.25156/ptjhss.v2n1y2021.pp136-151

إصدار

القسم

مقالات بحثيه