National Path in Kurdish Poetry After the Uprising (Middle Kurdish)
DOI:
https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n2y2023.pp209-221Keywords:
Nation, national thought, uprising, independence, freedom, country, dream, liberation, old, new, contemporary, views, progressives, poets, etc.).Abstract
If we look at the history of Kurdish literature, we see that national poetry has been one of the main and influential subjects in literary texts at all stages and periods. The national path in Kurdish poetry crossed several stages The reflection of this national thought in Kurdish poetry in the ancient period has always been of interest to researchers After the First World War, Kurdish poets had a new generation until the uprising. Then, we see national thought in Kurdish poetry after the uprising In the past, the national attitude was a kind of encouragement, love and support He was with the country, but after the uprising, under the rule of the Kurdish authorities, his national poetry is reflected in the fact that he creates a kind of separation from poetry, not from the country The meaning of the country will be defamed, but that feeling will disappear and criticism will be faced The importance of the research is to explain the aspects related to national thought after the uprising compared to before the uprising.
Downloads
References
کتێبەکوردییهکان:
ئهمین، مستهفا ، نهوشیروان، (٢٠١٣)، بهدهم ڕێگاوه گوڵچنین: چهند لاپهڕهیهك له مێژووی رۆژنامهوانی كوردی (١٨٩٨-١٩٥٨) كتێبی دووهم- بهرگی یهكهم، الدار العربیة للعلوم الناشرون- بیروت.
ئیسماعیل، نهسرین ڕهئوف،(٢٠١٠)،ئهركی شیعر لهئهدبی كوردیدا ساڵانی (١٩٢٠-١٩٥٨) دهزگای توێژینهوه و بڵاوكردنهوهی موكریانی، ههولێر.
ئیسماعیل، ئهرسهلان بایز، (٢٠٠١)، ڕاگهیاندنی شۆڕش و بزوتنهوهی شیعری كوردی، سلێمانی.
ئیسماعیل، د. ئهرسهلان بایز، (٢٠٠٣)، سیمای شیعری كوردی دوای ڕاپهڕین(١٩٩٢-٢٠٠٢)، دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم، سلێمانی
برۆنسن، مارتن ڤان-گۆنتهر، مایكل ئهوانی تر، (٢٠١٢) ناسیۆنالیزمی كورد و ڕوانگهی رۆژئاوا، وهرگێڕانی: وریا ڕهحمانی، دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم، چ١.
بۆتانی، عهبدولفهتاح عهلی ، (٢٠٠٦)، سهرهتاكانی ههستی نهتهوایهتی كورد له مێژووی نوێدا. وهرگێڕان: سهڵاح عومهر، دهزگای وهڕگێڕان، چ١، ههولێر.
جوهیده، پرۆفیسۆر دكتۆر(٢٠٠٨)، وهدیع، جوڵانهوهی نهتهوهیی كورد و بنهما و پهرهسهندنی، وهرگێرانی له ئینگلیزییهوه: پرۆفیسۆری یاریدهدهر د. یاسین سهردهشتی، سلێمانی.
حەسەن، شادمان قادر، (٢٠٠١)، بزوتنەوەى ڕوانگە و شیعری نوێی کوردی، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی .
خهزنهدار، مارف،(٢٠١٠)، مێژووى ئەدەبی کوردی، بەرگی پێنجەم و حەوتەم، بڵاوكراوهی ئاراس، چ١، ههولێر.
خهلیل، زانا ،(٢٠٢٠)، لێكۆڵینهوه ئهدهبییهكان، چاپخانهی چوارچرا- سلێمانی.
خهیات، كاروان عوسمان،(٢٠١٦)، دیوانی خانای قوبادی(كۆكردنهوه و لێكۆڵینهوه)، كتێبفرۆشی نیشتمان، سنه، چ.
ڕهسوڵ، پڕفیسۆر دكتۆر عیززهدین مستهفا، (٢٠٠٨)، ئهحمهدی خانی (١٦٥٠-١٧٠٧)، مهكتهبی بیرو هۆشیاری (ی.ن.ك)سلێمانی.
زێوهر، مهحمود، دیوانی زێوهر، (٢٠٠٣)، بڵاوكراوهی ئاراس، چ١، ههولێر.
ساڵح، سهنیه و ماغوت، محمد، (٢٠١٧)، گهردن نهماوه بۆ بڕین ، وهرگێڕانی عهبدوڵڵا تاهیر بهرزنجی .دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم –سلێمانی
سهعدون، سامان عیزهدین، (٢٠١٠)، بنیاتی هونهری له شیعری لهتیف ههڵمهتدا، سلێمانی.
سیوهیلی، ڕێبوار، (٢٠١٣)،ڕهههندییهكان بۆ نهوهی نوێ، دهزگای زهریاب، كوردستان.
شهوڕۆ، فازیڵ، سڵێوه، هاوژین ، (٢٠١٩)، دایك له جیهانبینی شیعری (لهتیف ههڵمهتدا)، چاپخانهی سارا- سلێمانی.
عارف، حسێن ، (٢٠٠٥)، روانگه و یاران و نهیارانی( بیری نوێ- وتهی نوێ- كرداری نوێ)، دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم، چ١، سلێمانی.
عاڵڵایی، زیاد نادر ، (٢٠١٣)، عهبدوڵڵا پهشێو شاعیرێك له رهگهزی سهربزێوی، خانهی ئهربیل بۆ چاپ و بڵاوكردنهوه، ههولێر.
عهبدوڵڵا، عهبدولموتهڵیب ، (٢٠١٩)، شیعری نوێی كوردی دوای ڕاپهڕین، چاپخانهی رۆشنبیری، ههولێر.
عهلی، بهختیار، (٢٠٠٩)، ئهی بهندهری دۆست، ئهی كهشتی دوژمن، چاپخانهی كارۆ، سلێمانی.
عهلی، د. جهعفهر ، (٢٠١٣)، ناسۆنالیزم و ناسیۆنالیزمی كوردی، چاپخانهی رۆژههڵات- ههولێر، چ١.
عهوڵڵا، عهبدوڵڵا رهحمان ، (٢٠١١)، شیعری شانۆیی لهئهدهبی كوردیدا (باشوری كوردستان ١٩٢٥--١٩٦١)، بڵاوكراوهی ئهكادیمیای كوردی، ههولێر.
عەزیز، شەرمین ئیبراهیم، (٢٠٠٦)، پەشێو تازە کردنەوەى لەشیعری کوردیدا، چاپخانەى ڕۆشنبیری، هەولێر
عەزیز، شەرمین ئیبراهیم، (٢٠٠٦)، پەشێو تازە کردنەوەى لەشیعری کوردیدا، چاپخانەى ڕۆشنبیری، هەولێر
قهرهداخی، عهتا ، (٢٠٠٢)، گهڕان بهدوای بووندا، دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم.
قهرهداخی، عهتا ، (٢٠١٣) ، گوتاری ناسیۆنالیزمی كوردی، بهرگی دووهم، سلێمانی.
كۆیی، حاجی قادری ، (٢٠١١)، دیوان، لێكۆڵینهوه و لێكدانهوهی سهردار حهمید میران و كهریم مستهفا شارهزا، بلاوكاری كوردستان- سنه.
مهولود، عهبدوڵڵا خدر، (٢٠١٣)، دیوانی حهمدی، چ ٥، چاپخانهی رۆژههڵات، ههولێر.
میره، د. ئهحمهد،(٢٠٢٠) یاخیبوون له (نیشتمان، سیاسهت و ئاین)، له جیهانبینی (شێركۆ بێكهس و ماغوت )دا، ناوەندی ڕۆشنبیری ڕەهەند، سلێمانی، چاپی یەکەم.
مەلا، ئەحمەد، (٢٠١٩)، شیعری دوای ڕاپەڕین، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی.
ناوخۆش، سهلام ، (٢٠٠٦)، ئایین و ناسیۆنالیزم، تهفسیر بۆ بڵاوكردنهوه و ڕاگهیاندن، ههولێر.
سهرچاوه به زمانی عهرهبی:
طالباني ، جلال ، (١٩٧١)، كردستان والحركة القومية الكردية، منشورات النور، ط٢ـ
رسول، الدكتور عزالدين مصطفى، (٢٠١٠)، الواقعية في الأدب الكردي، منشورات اراس، ط٢، أربيل.
سهرچاوهى رۆژنامه و گۆڤار:
بهدرخان، جهلادهت ، (١٩٤١)، گۆڤاری هاوار، ژ٣٣.
سعدون، سامان عیزەدین ، ماییسی (٢٠١٨)، رۆڵی شیعری سیاسی له جوڵانهوهی نهتهوهیی كورد دا (١٩١٨-١٩٢٥)، گۆڤاری زانکۆی گهرمیان، ژماره٣.
سهعید، هیوا عهزیز،(٢٠٠٨)، ناسیۆنالیزمی كوردی (١٨٨٠-١٩٣٩) (سهرههڵدان و قۆناغهكانی)، گۆڤاری زانكۆی سلێمانی، ٢٤، بهشی B.
عهبدوڵڵا، دڵشاد،(٢٠٠٠)، دهگای چاپ و پهخشی سهردهم، گۆڤاری رۆڤار، ژ٧.
نەجمەدین،مستەفا عەلی، (٢٠١٨)، دهزگای ئایدیا بۆ فیكر و لێكۆڵینهوه، گۆڤاری باران، گۆڤارێكی ئهدهبی وهرزییه، ژ ٨، ساڵی سێیهم.
شاخەوان سدیق (٢٠١٨)، دهزگای ئایدیا بۆ فیكر و لێكۆڵینهوه، گۆڤاری باران، گۆڤارێكی ئهدهبی وهرزییه، ژ ٨، ساڵی سێیهم.'
محمد، پ.د. محمهد دلێر ئهمین/ میره:م.ی ئهحمهد محهمهد ڕهشید،(٢٠١٨)، گۆڕینی وێنهی مهعشوق له نیشتمانهوه بۆ ژن له دیوانی (ئێستا كچێك نیشتمانه-ی شێركۆ بێكهس)، گۆڤاری زانكۆی هەڵەبجەبەرگی٣، ژمارە ١.
عەبدولواحێد، ئازاد، (١٩٩٩)، دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم، گۆڤاری رۆڤار، ژماره ٨٨.
دەزگای ڕووناکبیری و ئەدەبی گەلاوێژ ، (٢٠٢١)، گۆڤاری گەلاوێژ. ژ٥٤.
سعدون ،سامان عزالدین،(٢٠١٩)،گۆڤاری زانكۆ بۆ زانسته مرۆڤایهتیهكان .بهرگی ٢٣،ژماره ٤
نامهی ماستهر:
سلیمان، اسماعیل حمد أمین ، (٢٠٢١)، پهیامی نهتهوایهتی له شانۆنامهكانی ئهحمهد سالاردا، نامهی ماستهر له ئهدهبی كوریدا، زانكۆی سهلاحهدین.
مستهفا، سهرحهد حسێن ، (٢٠١٥)، بیری نهتهوهیی و بهرهنگاری له شیعركانی (كامهران) دا، نامهی ماجستێر، زانكۆی سلێمانی، فاكهڵتی زمان و زانسته مرۆڤایهتییهكان- بهشی كوردی.
سایتی ئەلکترۆنی
عهبدوڵڵا ئهحمهد ، ١١/٣/٢٠١٩، سایتی ئهلكترۆنی شار پرێس.