خستنەروی تۆپۆگرافیای پارێزگای هەولێر و رۆڵی لە پەرەپێدانی گەشتوگوزاردا

المؤلفون

  • ڕێبین عبدالخالق عبدالله بەشی جوگرافیا، فاکەڵتی پەروەردە، زانکۆی کۆیە، كوردستان، عێراق
  • کامران طاهر سعید بەشی جوگرافیا، فاکەڵتی پەروەردە، زانکۆی کۆیە، كوردستان، عێراق

DOI:

https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n1y2023.pp826-836

الكلمات المفتاحية:

بەرزی و نزمی، گەشتوگوزاری ژینگەیی، سەرنجراکێش،پەرەپێدانی بەردەوام

الملخص

بەرزی و نزمیەکانی گۆی زەوی بەرهەمی جوڵە تەکتۆنیە کۆنەکان و کردارەکانی داتاشین و راماڵین و کەشکارین لەسەر زەوی. ئەم شێوە و روخسارە جیاوازانە کاریگەریان هەیە لەسەر دیاریکردنی جۆری ئاوهەوای ناوچەکان و پۆشەری روەکی و خاک و چاڵاکیە مرۆییەکان. لەروانگەی گەشتوگوزارەوە بەرزی و نزمیەکانی گۆی زەوی بە دوو شێواز گرنگیان پیشاندەدەن یەکەم: بەرزی و نزمیەکان و دیمەن و روخسارە جیاوازەکانی گۆی زەوی خۆی سەرنجی گەشتیاران رادەکێشی هۆکارێکن بۆ جۆرەکانی گەشتوگوزاری ژینگەیی وەک گەشتوگوزاری سەرکێشی و گەشتوگوزاری سروشت و راوکردن و تێرامان وە گەشتوگوزاری زستانە وەک خلیسکان لەسەر بەفر، دووەم: بەرزی نزمیەکان هۆکارن بۆ دروستبونی ئاوهەوای گونجاو لە وەرزە گەرمەکان بەوپێیەی بەبەرزبونەوە لە ئاستی روی دەریا پلەکانی گەرما دادەبەزن و دیاردەکانی دابارین زیاتر دەبن و سەرچاوەکانی ئاو زیاتر دەبن ئەمەش وادەکات ناوچەکان هەم سەوزایی و دارستان و هەمیش ئاوهەوای لەبار برەخسێنێ بەتایبەت لە وەرزی گەرمی. ئامانج لەم توێژینەوەیە خستنەروی دیادە جۆراوجۆرەکانی بەرزی و نزمی ناوچەکە و دیمەنە جیۆمۆرفۆلۆجیەکانی ناوچەکە و شیکاری فاکتەرەکانی سەرنجراکێشانی گەشتیاریە. توێژینەوەکە پشتی بەستوە بە داتا حکومیەکان و سەرچاوەکانی بەردەست و وێنە ئاسمەنیەکان و شیکاریان لەرێگەی پرۆگرامی (ArcGis10.8) کەوا لەسەرەتادا پۆلێنکاری بەرزی و نزمیەکانی ناوچەکە و دیاریکردنی پلەکانی لێژی خراونەتە روو ودواتر دیاردە جیۆمۆرفۆلۆجیەکانی ناوچەکە وهاوینەهەوار و سەیرانگا سروشتیەکانی ناوچەکە خراونەتەروو.

 

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

. سەرچاوەکان

1. سەرچاوە کوردیەکان

دەزگا حکومیەکان

حکومەتی هەرێمی کوردستان، (2015) وەزارەتی شارەوانی و گەشت و گوزار، دەستەی گشتی گەشت و گوزار، رێبەری گەشتیاری هەرێمی کوردستان، ٢٠١٥.

کتێب

سەعید، (2014)، کامەران تاهیر ، جوگرافیای عیراق سروشتی، چاپخانەی نارین، هەولێر.

عومەر، عەبدوڵا عامر، (1998)، جیۆگرافیای هەرێمی کوردستانی عێراق، بەرزی و نزمی روی زەوی هەرێمی کوردستانی عێراق، کتێبی سەنتەری برایەتی ٣، چاپخانەی هەرێمی کوردستانی عێراق، چاپی یەکەم، هەولێر.

محمدامین، هاورێ یاسین، (2014)، لێکۆڵینەوەیەک لە جوگرافیای هەرێمی کوردستان، چاپخانەی کارۆ، چاپی سێیەم، سلێمانی.

نەقشبەندی، د.ئازاد محمد امین، (2007)، جوگرافیای کەش و ئاو وهەوا، بەرگی یەکەم، چاپی یەکەم، دەزگای چاپ و پەخشی حەمدی.

نەقشبەندی، د.ئازاد محمد امین، (1999)، جیۆگرافیای هەرێمی کوردستانی عێراق، سەیران وگەشتوگوزار،كتێبی سەنتەری برایەتی، ژمارە(3)،هەولێر.

نامە و تێزەکان

حەمە نوری، عبدالله جلال، (2016)، جیاوازی شوێنی پێداویستبوون بە هەواسازکردن و کاریگەری لە بەکاربردنی وزەی کارەبا لەپارێزگای هەولێر،زانکۆی سەڵاحەدین، کۆلێژی ئەدەبیات، نامەی ماستەر، بڵاونەکراوە، هەولێر.

شەفیق، پشتیوان شەفیق، (2008)، شیكردنەوەیەكی شوێنی بۆ دابەشبوونی دانیشتوان لەقەزای ڕانیە،كۆلێژی زانستەكۆمەڵایەتیەكان،زانكۆی كۆیە، نامەی ماستەر (بڵاونەکراوە)، کۆیە.

گۆڤارەکان

رەحمەت نادری، (2020)، نیاندرتاڵەکانی کوردستان، گۆڤاری زانستی هۆژین، ژمارە ١١ی ساڵی پێنجەم، زانکۆی ئازاد، ئەبهەر.

سەرچاوە ئۆنڵاینەکان

ئیبراهیم، زاهیر ابراهیم، هاوینەهەواری بێخاڵ لەنێوان جوانی سروشت و بەرزی نرخدا، رۆژ نیوز، دانراوە لە 24/2/2020 وەرگیراوە لە 13/9/2022 لەم بەستەرە: https://rojnews.news/%DA%98%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%87%E2%80%8C/%D9%87%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%95%D9%87%DB%95%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%DB%8E%D8%AE%D8%A7%DA%B5-%D9%84%DB%95%D9%86%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%88/

ئەحمەد، ڕێزدار ئەحمەد، تاڤگەی گەلی عەلی بەگ، ئینسکلۆپیدیای زانیاری، دانراوە لە 29/3/2022 وەرگیراوە لە 13/9/2022 لەم بەستەرە: https://zaniary.com/blog/62434cd2667a6/%D8%AA%D8%A7%DA%A4%DA%AF%DB%95%DB%8C-%DA%AF%DB%95%D9%84%DB%8C-%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%8C-%D8%A8%DB%95%DA%AF

قادر، بەختیار قادر، جوانیی رواندز و خەرەندەکەی، گەلەری کوردستان، تەلەفزیۆنی روداو، دانراوە لە 10/11/2020 وەرگیراوە لە 15/09/2022 لەم بەستەرە https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/101120204

سەوری نصرالدین شێمەت، ئەشکەوتی بێستون، پۆرتاڵی ڕوداو، بەرواری دانان 27/2/2014 بەرواری وەرگرتن 5/9/2022 لەم بەستەرە https://www.rudaw.net/sorani/yourrudaw-27022014184726

نالی جواد، ئەشکەوتی کونی کرۆژ، پۆرتاڵی تەلەفزیۆنی روداو، وەرگیراوە لە 5/9/2022 لەم بەستەرە:https://www.rudaw.net/sorani/onair/tv/episodes/episode/features -2211/22112021122445

هێمن حسین یاسین، ئەشکەوتی پاشای گەورە شوێنەوارێکی دووسەد ساڵەی رەواندز، وێبسایتی ئاژانسی ئەنادۆڵ،بەرواری دانان ٣١/٣/٢٠١٧ بەرواری وەرگرتن ٥/٩/٢٠٢٢ لەم بەستەرە https://www.aa.com.tr/ks/%DA%98%D9%8A%D8%A7%D9%86/%D8%A6%DB%95%D8%B4%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%DB%95%D9%88%D8%B1%DB%95-%D8%B4%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8E%DA%A9%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%95%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%DA%B5%DB%95%DB%8C-%D8%B1%DB%95%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B2/784855

وێبسایتی فەرمی پارێزگای هەولێر،https://www.hawlergov.org/app/pages/212

2. سەرچاوە عەرەبیەکان

کتب

ثورنبري، ولیم دي (1975)، جامعة الدیانا، ترجمة د. وفیق حسین الخشاب، أسس الجیومورفولوجیا، الجزء الأول، کلیة التربیة، جامعة بغداد.

خصباک، د.شاکر (1973)، العراق الشمالي دراسة لنواحي الطبیعیة و البشریة، مطبعة شفیق، بغداد.

مفتن، د.احمد غازي (2022)، أثر المناخ على السياحة البيئية في محافظة أربيل، مجلة اشراقات تنموية، مجلة علمية محكمة ، العدد الثلاثون.

أطروحات

عمر، لقمان وسو، (2013)، التغیرات المناخیة وتأثیراته علی المتطلبات التنمیة الزراعیة في المحافضة اربیل، کلیة التربیة، جامعة کویة، رسالة دکتورا (غیر المنشورة)، کویة.

3. References

MORAIN, S.A. (1999). Gis Solution in natural Resources Managemanent: balancing the technical-political equation. Santa Fe. OnWord Press.

التنزيلات

منشور

2023-05-20

كيفية الاقتباس

عبدالله ڕ. ع., & سعید ک. ط. (2023). خستنەروی تۆپۆگرافیای پارێزگای هەولێر و رۆڵی لە پەرەپێدانی گەشتوگوزاردا. مجلة بولیتكنیك للعلوم الإنسانية والاجتماعية, 4(1), 826-836. https://doi.org/10.25156/ptjhss.v4n1y2023.pp826-836

إصدار

القسم

مقالات بحثيه