گوتاری نەتەوەیی و ئاینیی لە ڕۆمانی (ئەنفال لە ئێوارە خوانێكی خوا و شەیتانەكاندا)
DOI:
https://doi.org/10.25156/ptjhss.v3n2y2022.pp269-280الكلمات المفتاحية:
ئەنفال، گوتار، ڕۆمان، نەتەوە، ئایینالملخص
يتناول ئــەم توێژینەوەیە، لـە ژێر ناونیشانی (گوتـاری نەتەوەیی و ئایینی لـە رۆمانی- ئەنفال لە ئێوارە خوانێكی خودا و شەیتانەكان)دا بە ئەنجام گەیەنراوە، كە لە نووسینی رۆماننوس "حسین سـۆران"ە. ڕووداوەكـانی ئـەم ڕۆمانـە گێڕانـەوەی ڕووداوە تراژیدیەكانی كـارەساتی بەدناوی ئەنفالە و بە ئاراستەیەكی جیاوازتر لەو ڕۆمانانەی لەسەر ئەم كارەساتە نووسراون تراژیدیای ئەنفالمان بۆ دەگێڕێتەوە. ڕۆماننووس لە گێڕانەوەی ڕووداوەكانی ئەم ڕۆمانەدا، لە هەوڵی گەیاندنی گوتاری نەتەوەیی و ئایینیدایە لە هزری حەجاجی تكریتی وەك ئەفسەرێكی باڵا دەست و كاراكتەرێكی جەلادی جێبەجێكردنی كارەساتی ئەنفال. لە بەرانبەریشدا گوتاری دژ و پێچەوانەی شاكەسی ڕۆمانەكە (دڵداری مەلەك خاتوون) دەبینرێت لە بەرانبەر ئەم گوتارە نەتەوەیی و ئایینیەی، كە لە هزری شۆڤێنیستی حیزبی بەعسدا دژ بە نەتەوەی كورد ڕەوایەتی پێدرابوو. بۆ ئەم مەبەستە ڕۆماننووس تێكڕای پانتایی گێڕانەوەی ڕۆمانەكەی بۆ گفتوگۆ و گەیاندنی ئەم دوو چەمكە (نەتەوەیی و ئاینیی)یە تەرخانكردووە لە هزری دوو نەتەوەی جیاواز (عەرەب وەكو بكەری پرۆسەی ئەنفال) لە دیدی شوڤینییانەی حیزبی بەعس بەپشتبەستن بە گوتاری ئایینی و (كورد وەكو نەتەوەی ئەنفالكراو و ستەم لێكراو). لەو ڕوانگەیەوە ئەم توێژینەوەیە هەوڵدانێكە بۆ ئەوەی لە هزری ڕۆماننووسەوە ئەم دوو گوتارە و چۆنیەتی وێناكردنیان ڕاڤە بكات.
التنزيلات
المراجع
بە زمانی كوردی:
- برێسلێر، چارلز، ٢٠٠٢، ڕەخنەی ئەدەبی و قوتابخانەكانی، وەرگێڕانی: عەبدولخالق یەعقووبی، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس. هەولێر.
- پیرداود، ستاری ٢٠١٠، خوێندنەوەی میتافۆر- كرانەوە بەڕووی چەند رایەڵەیەكی ڕەخنەیی، چاپی دووەم، چاپخانەی خانی. دهۆك.
- رەحمانی، وریا، ٢٠١٩، ناسیۆنالیزمی كورد و روانگەی رۆژئاوا، چاپی یەكەم، چاپخانەی سەردەم، سلێمانی.
- سالح، مەهدی، ٢٠٠٦، دەربارەی رۆمان، چاپخانەی رۆشنبیری هەولێر.
- سۆران، حسێن، ٢٠١٩، ئەنفال لە ئێوارە خوانێکی خواو شەیتانەکاندا، سلێمانی.
- سەراج، عەبدوڵڵا ٢٠٠٧، بەرەو ئاستانەی ڕۆمان و گۆشەنیگاكان، چاپی یەكەم، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی.
- شەمس، سەعید، ٢٠١٩، تیۆریی كۆمەڵایەتی هاوچەرخ، چاپەمەنی مانگ، چاپی یەكەم، بانە.
- عارف، حەمەكەریم، ٢٠٠٨، دەربارەی رۆمان و چیرۆك، چاپی یەكەم، چاپخانەی ئارابخا، كەركوك.
- عەلی، د. تاڵیب حوسێن، ٢٠١٩، شیكردنەوەی گوتار شانۆگەری- ڕۆمان- تەنز- شیعر، چاپخانەی هێڤی. چاپی یەكەم، هەولێر.
- قەرەداغی، عەتا، ٢٠٠٧، كاریگەری كەلتوری ئەوان لەسەر كورد، چاپی یەكەم، چاپخانەی ڕوون، سلێمانی
- كاكەڕەش، حەمە، ٢٠٠٨، بێدەنگی و كۆكوژیی- لێكۆڵینەوە، چاپخانەی پەیوەند، سلێمانی.
- وێبستێر، ڕاجێر، ٢٠٠٦، تۆژینەوەی تیۆریی ئەدەبی(پێناسەیەكی پوخت) وەرگێڕانی: عەبدولخالق یەعقووبی، چاپی یەكەم، بڵاوكراوەی موكریانی، هەولێر.
- ئەحمەد زادە، هاشم، ٢٠١٢، زمان و ئەدەب و ناسنامە، چاپخانەی ئاراس، چاپی یەكەم، هەولێر.
- ئەحمەد، سەمەد، ٢٠٠٧، لە سێبەری پرسیاردا- كۆمەڵێك نووسەر، چاپی یەكەم، چاپخانەی یاد، سلێمانی.
- ئەسوەد، نەوزاد ئەحمەد، ٢٠٠٦، ئەزموونی خوێندنەوەو چەند لاپەڕەیەكی مێژوویی، چاپی یەكەم، زنجیرە كتێبی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی.
گۆڤارەكان:
- دزەیی، د. عبدالواحید مشیر، ٢٠١٢، گوتار و ئایدیۆلۆجیا، گۆڤاری گزنگ، ژمارە (٩٩)، كەركوك.
- سەڕاج، عەبدوڵڵا، ٢٠٠٠، بەرەو ئاستانەی ڕۆمانی نوێ، گوڤاری ڕامان، ژمارە، (٥٤)ی كانوونی یەكەم. هەولێر.
- حمد، شیروان حسین، عمر، تەلار صباح، ٢٠٢١، شیكردنەوەی گوتاری ئایینی لە ڕوانگەی تیۆری كردە قسەییەكان، گۆڤاری زانكۆی ڕاپەڕین، ژمارە (١).
- عەلی، بەختیار، ١٩٩٨، دیار و نادیار- ئیمپراتۆریەتی وەهم- مانای تازەگەری و پەیوەندیی بە میكانیزمی كاركردنی گوتارەكانەوە، گۆڤاری ڕەهەند، ژمارە (٥)، ستۆكهۆڵم.
- عەلی، بەختیار، ١٩٩٨، ئیمپڕاتۆریەتی وەهم- مانای تازەگەری و پەیوەندیی بە میكانیزمی كاركردنی گوتارەوە، گۆڤاری ڕەهەند، ژمارە (٥)، ستۆكهۆڵم.
- قانیع، مەریوان وریا، ١٩٩٨، یەكگرتن یان جیاوازبوون- پێداچوونەوەیەك بە گوتاری یەكگرتندا، بەشی یەكەم، گۆڤاری ڕەهەند، ژمارە (٥)، ستۆكهۆڵم.
- كەریم، د. زاهیر لەتیف، ٢٠١٣، چەمكی گوتار لە نێوان دەقە جیاوازەكاندا، گۆڤاری ئایدیا، ژمارە (٣٧)، سلێمانی.
بە زمانی عربی:
- بغورة، د. الزواوي، ٢٠٠٠، مفهوم الخطاب في فلسفة میشیل فوکو، المجلس الأعلی للثقافة، القاهرة.
- الجابري، محمد عابد، ١٩٨٥، الخطاب العربي المعاصر- دراسة تحليلية نقدية، دار الطليعة، ط(٢)، بيروت.
- دی سـوسیر، فردینـان، ١٩٨٥، دروس في الالسـنیة العامـة، ت: صـالح القرمادي و محمد الشاوش و محمد عجینة، الدار العربیة للکتاب، تونس.
- یقطین، سعید، ١٩٩٧، تحلیل الخطاب الروائي "الزمن، السرد، التبئیر"، ط٣، المرکزالثقافي العربي، بیروت.
